«Πειθαρχία χωρίς τιμωρία» Μέρος Α’

‘’Βιάσου πρέπει να φύγουμε’’, ‘’μην σκαρφαλώνεις στα ντουλάπια της κουζίνας, θα πέσεις’’, ‘’δεν είμαι η δούλα σας να τα κάνω όλα εγώ’’, ‘’μην μου αντιμιλάς εμένα’’.

Σας είναι γνώριμες αυτές οι φράσεις;

Σίγουρα κάποια στιγμή έχετε πει κάτι από τα παραπάνω ή κάτι αντίστοιχο στο παιδί σας. Σίγουρα έχετε νιώσει αυτό το συναίσθημα της απελπισίας και της κόπωσης, όπου έχετε να κάνετε ένα σωρό πράγματα και το παιδί σας δεν συνεργάζεται, δεν σας βοηθάει ή πολύ απλά βρίσκεται στον δικό του κόσμο και δυσχεραίνει τη συνθήκη. Εσείς μετά καταλήγετε να φωνάζετε ή να τσακώνεστε με το παιδί σας και το αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη ένταση και φυσικά το παιδί σας δεν συμμορφώνεται με κάποια οδηγία/ εντολή/ κανόνα.

Έτσι, έρχονται πολλοί γονείς και ρωτάνε τους ειδικούς;

‘’Και τι να κάνω;’’

Από τη μία υπάρχει η ανάγκη και η θέληση να συντονιστείτε με τις κατάλληλες παιδαγωγικές μεθόδους, αλλά από την άλλη οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής και η απαιτητική καθημερινότητα σας εμποδίζουν να το πραγματοποιήσετε. Έχετε δίκιο να νιώθετε κουρασμένοι, απογοητευμένοι και ανήμποροι.

Ας συνοψίσουμε μερικές ιδέες και προτάσεις που μπορείτε να αξιοποιήσετε σε αυτές τις δύσκολες στιγμές αλλά και σε στιγμές που νιώθετε ότι η κατάσταση είναι πιο διαχειρίσιμη.

1. Μείνετε ψύχραιμοι.

Πάρτε δύο βαθιές ανάσες και πείτε στον εαυτό σας ‘’μπορείς να το διαχειριστείς αυτό’’. Η αυτό-ομιλία είναι πολύ βοηθητική για να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι μπορείτε να τα καταφέρετε χωρίς να υπάρξουν εντάσεις.

Παράδειγμα

Όσο δύσκολο κι αν φαντάζει αυτό τη στιγμή που τα βιώνετε όλα στο κόκκινο είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η δική σας στάση και διάθεση είναι το κλειδί για την διαχείριση της κατάστασης. Πιθανότατα το παιδί σας να βιώνει αντίστοιχα συναισθήματα ή και όχι. Η διαφορά είναι ότι εσείς έχετε την ικανότητα να ρυθμίσετε το συναίσθημά σας και να το επεξεργαστείτε, ενώ το παιδί σας περιμένει να το μάθει αυτό από εσάς. Λειτουργείτε λοιπόν, ως πρότυπο μίμησης και εκπαίδευσης στα παιδιά σας, τα οποία μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους.

Πείτε: ‘’Αυτή τη στιγμή έχω αναστατωθεί πολύ γιατί έχουμε καθυστερήσει στο ραντεβού (αναγνώριση και δήλωση του συναισθήματός σας). Θα ήθελες να με βοηθήσεις να βρούμε μια λύση και να φτάσουμε στην ώρα μας; (πρόσκληση στο παιδί να γίνει συμμέτοχος της λύσης, χωρίς να τιμωρηθεί για την αργοπορία του)’’. Έτσι, έχετε διδάξει στο παιδί σας κάτι πολύ σημαντικό και ταυτόχρονα του έχετε δώσει μια παρότρυνση για να ετοιμαστεί πιο γρήγορα.

1. Βεβαιωθείτε ότι οι κανόνες που θέλετε να ακολουθεί το παιδί σας είναι σαφείς και έχει ενημερωθεί το παιδί γι’ αυτούς.

Μπορείτε να τους γράψετε και να τους συμφωνήσετε από κοινού και να τους κολλήσετε σε ένα εμφανές σημείο στο σπίτι. Γενικά, να θυμάστε ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη παρέμβαση. Έτσι, για το οτιδήποτε χρειάζεστε να συμμορφωθεί το παιδί σας βεβαιωθείτε ότι είναι ενημερωμένο από πριν. Αν όχι, χρειάζεται να ξανασυζητήσετε τους κανόνες.

Παράδειγμα

Μια συχνή δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι όταν ζητάνε κάτι από το παιδί και αυτό τους αγνοεί ή απλώς δεν το κάνει. Σε αυτή την περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να είναι ξεκάθαροι και συγκεκριμένοι οι κανόνες. Για παράδειγμα να θέσετε έναν κανόνα που να αναφέρει ότι πρέπει να ντυθεί συγκεκριμένη ώρα για το σχολείο, το φροντιστήριο ή τον ύπνο. Αντίστοιχα, ένας άλλος κανόνας μπορεί να αφορά το μπάνιο ή το φαγητό. Τα παραπάνω χρειάζεται να ενταχθούν σε κάποια ρουτίνα και να καταλάβει το παιδί την σημαντικότητά τους. Έτσι, θα του γίνει συνήθεια και δεν θα χρειάζεται να τσακώνεστε κάθε φορά που θα πρέπει να ντυθεί. Αν σας αγνοεί, όταν του ζητάτε κάτι ρωτήστε το πώς θα ένιωθε εκείνο στη θέση σας (ανάπτυξη ενσυναίσθησης). Ζητήστε του να επαναλάβει τις οδηγίες ή τους κανόνες για να βεβαιωθείτε ότι κατάλαβε και τέλος, μην ξεχνάτε να το επαινείται για κάθε τι που κάνει.

1. Αντικαταστήστε τη λέξη «τιμωρία» με τη λέξη «συνέπεια»

Η τιμωρία εκτός από αντιπαιδαγωγική μέθοδος δεν έχει να ωφελήσει σε τίποτα, ούτε εσάς, ούτε το παιδί σας. Αντίθετα με τη λέξη συνέπεια μαθαίνετε στο παιδί ότι α) οι κανόνες είναι σημαντικοί και χρήσιμοι για να λειτουργούν όλα ομαλά και β) ότι κάθε συμπεριφορά ή δράση, εάν δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες, υπάρχουν συνέπειες. Η τιμωρία από μόνη της δεν έχει κάτι διδακτικό για το παιδί και ο σκοπός της συνέπειας αντίστοιχα είναι να διδάξουμε στα παιδιά τι πρέπει να κάνουν, όχι να τα γεμίζουμε με ενοχές και τιμωρίες γι΄αυτά που δεν έκανα καλά.

Χρειάζεται αρχικά να κατανοήσετε κι εσείς οι ίδιοι ως γονείς, τη νοοτροπία της συνέπειας αντί για την τιμωρία, ώστε να μπορέσετε να την εφαρμόσετε. Αυτό θα γίνει, εάν κατανοήσετε και τη σημαντικότητα της διδαχής. Ως γονείς, έχετε να διεκπεραιώσετε ένα πολύ σημαντικό ρόλο, εκπαιδεύοντας το παιδί σας και μαθαίνοντάς του πώς να ζει, πώς να συμπεριφέρεται και πώς να αισθάνεται. Αν το τιμωρείται συνεχώς, του μαθαίνετε να νιώθει ένοχο και ανίκανο. Αν όμως του δείχνετε ποια είναι η συνέπεια αυτού που έκανε του μαθαίνετε να αναλαμβάνει τις ευθύνες των πράξεων του και να πράττει το σωστό.

Παράδειγμα

Εάν το παιδί δεν τακτοποιεί το δωμάτιό του ή δεν βοηθά στις δουλειές του σπιτιού ή δεν κάνει τα μαθήματά του, τότε, μια φυσική συνέπεια είναι ότι δεν θα έχει καθαρό δωμάτιο ή θα πάει αδιάβαστος στο σχολείο κι αυτό θα έχει επίπτωση στους βαθμούς του. Μέσα από τη φυσική συνέπεια θα μάθει ότι χρειάζεται να γίνει υπεύθυνο και να συμμορφώνεται με τους κανόνες και τις υποχρεώσεις του. Από εσάς χρειάζεται μια υπενθύμιση της σημαντικότητας του κάθε καθήκοντος αλλά και της συνέπειας αυτής. Μην ξεχάσετε να υπενθυμίσετε στο παιδί σας ότι είστε δίπλα του να το βοηθήσετε και να το υποστηρίξετε σε ότι χρειαστεί για να ανταπεξέλθει στα ζητούμενα.